Please Mom, I Love You

When I was much younger, I didn't like going to school as I couldn't leave my mother's side.

My mom is so beautiful. I love her so much.

Her smelly armpit was even sweet-scented to me. 

I did follow her wherever she was.

I really didn't want to leave my mom's side to go to school.

But my mom was hard on me. Every morning she'd chase me down the street with a cane.

She wants me to go to school because she felt she could've gone far in life if she was educated.

My mom was always worried of my academic performance if it would be poor. And she was very happy whenever my performance was fine.

During my school years, from primary to high school, my uniforms and bags were never bought in malls or any stores. My mother spun fabric from cotton and weaved  it herself. 

I remember my mom sleeping late and saw her sewing my uniform. 

These all are certainly with love.

Now, she has no clear vision, can poorly hear, and is an old-aged woman. I may not have the chance to say this to her every day, but this time I wanted her to know that I'm proud to be her son and I love her very much!

Mothers are the best thing that ever happened in this world.

Happy Mother's Day

Read More

Covid-19 ကာကွယ်ဆေး အမှန်တကယ် ပေါ်လာပြီ

Covid-19 ကာကွယ်ဆေးနှင့်ပတ်သက်တဲ့ စာတမ်းတစ်စောင် Nature Communication ဂျာနယ်တွင် ဖတ်ခဲ့ရပါတယ်။ 

တနင်္လာနေ့က Utrecht University မှ တင်ပြခဲ့တဲ့ တွေ့ရှိချက်အသစ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး SARS-CoV-2 (COVID-19) ကို အမှန်တကယ် တားဆီးနိုင်တဲ့ လူ့ရဲ့ monoclonal antibody ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်ခဲ့ပြီဖြစ်တယ်။ 

ဒီ antibody က Covid-19 ဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ epitope ကိုပစ်မှတ်ထားတဲ့အတွက် ရောဂါကွယ်ရန်နှင့် ကုသရန်အတွက် ခိုင်မာတဲ့ခြေလှမ်းတစ်ခု ပေးနိုင်ပြီဟု ဆိုနိုင်ပါလိမ့်မယ်။ 

***

အခုလည်းပဲ ပြီးခါနီးနေပြီဖြစ်တဲ့ ကာကွယ်ဆေးဖော်ထုတ်မှုများစွာ ရှိနေပြီဖြစ်သလို Covid-19 အတွက် သေးသန့်မဟုတ်ပေမယ့် နဂိုရှိပြီးသားဆေးတစ်ချို့လည်း အချို့နိုင်ငံတွေမှာ အသုံးပြုနေတယ်ဆိုတာ အားလုံးသိပြီးသားဖြစ်ပါတယ်။

ဥပမာ၊

၁။ Remdesivir  

ဒီဆေးဆိုရင် Covid-19 ကုသဖို့ ဖော်စပ်ထားတဲ့ဆေး မဟုတ်သလို ခွင့်ပြုချက်လည်းမရှိသေးဘူး လို့ သိရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ရောဂါဝေဒနာခံစားနေသူတွေအပေါ် လက်တွေ့အသုံးပြုခြင်းအရ ဒီဆေးက အလုပ်လုပ်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီဆေးဟာ SARS-CoV-2 (Covid-19) အတွက်ဖော်စပ်ထားတာ မဟုတ်ပေမယ့် ဗိုင်းရပ်စ်ထဲမှာရှိတဲ့ RNA Polymerase တွေဖယ်ထုတ်နိုင်တဲ့ ဂုဏ်သတ္တိ ရှိတဲ့အတွက် Covid-19 ကုသရာတွင် အရေးပါတာဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိတယ်။ 

ယခုချိန်ထိ ဆေးအာနိသင်၊ ဆိုးကျိုး စတဲ့ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများအတွက် အငြင်းပွားနေဆဲပဲဖြစ်တယ်။

၂။ Favipiravir 

ဒီဆေးလည်းပဲ Covid-19 ကုသဖို့ ဖော်စပ်ထားတာမဟုတ်ပါ။ တုပ်ကွေးဆေးတစ်မျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တစ်ချို့နိုင်ငံတွေမှာ Covid-19 ကုသရာတွင် အသုံးပြုနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သက်ရင် ဆေးထုတ်လုပ်တဲ့ Fujifilm Toyama Chemical ကုမ္ပဏီက ဘာမှ comment မပေးချင်ဘူးလို့ပြောတယ်ဟု ဆိုပါတယ်။

( ဒီနှစ်မျိုးမကရှိတယ်)

***

Covid-19 အတွက် သေးသန့်ဖော်စပ်နေတဲ့ ကာကွယ်ဆေးတွေထဲမှ Clinical trial အဆင့် (၁-၂) (Phase I-II) မှာရှိနေလို့ ပြီးခါနီးနေပြီလို့ ပြောလို့ရမယ့် တစ်ချို့ကာကွယ်ဆေးတွေဆိုရင်၊

၁။ Ad5-nCoV

CanSino Biologics Inc. (Tianjin, China) မှ ဖော်စပ်ထားတဲ့ Covid-19 ကာကွယ်ဆေးဖြစ်ပြီး Recombinant adenovirus type 5 Vector အသုံးပြုထားပါတယ်။ Clinical trials (phase II) (၂) ကို အောင်မြင်စွာ စမ်းသပ်ပြီးပြီဟု သိရပါတယ်။ ၂၀၂၀ ဒီဇင်ဘာလတွင် အပြီးသတ်နိုင်မယ်ဟုဆိုပါတယ်။ 

၂။ ChAdOx1 nCoV-19

University of Oxford (England, United Kingdom) မှ ဖော်ထုတ်ထားတာဖြစ်ပြီး Adenovirus Vaccine vector နှင့် COVID-19 spike protein Vector တွေအသုံးပြုထားပါတယ်။  စမ်းသပ်မှု အဆင့် (၂) (Phase II) မှာရှိနေပြီး၂၀၂၁ မေလတွင် အပြီးသတ်နိုင်မယ်ဟုဆိုပါတယ်။ 

၃။ BNT162 (a1, b1, b2, c2)

BioNTech (Mainz, Germany) မှ ဖော်ထားတာဖြစ်ပြီး SARS-CoV-2 RNA အသုံးပြုထားပါတယ်။ စမ်းသပ်မှုအဆင့် (၂) (Phase II) မှာရှိနေပြီး၂၀၂၁ မေလတွင် အပြီးသတ်နိုင်မယ်ဟုဆိုပါတယ်။

၄။ INO-4800

Inovio Pharmaceuticals (Pennsylvania, USA) နှင့် International Vaccine Institute (Seoul, Korea) များမှ ဖော်စပ်ထားတာဖြစ်ပြီး DNA plasmid အသုံးပြုထားပါတယ်။ စမ်းသပ်မှုအဆင့် (၁/၂) (Phase I/II) မှာရှိနေပြီး၂၀၂၁ ဧပြီလတွင် အပြီးသတ်နိုင်မယ်ဟုဆိုပါတယ်။

၅။ mRNA-1273

Moderna, Inc. (Cambridge, USA) မှဖော်ထားတာဖြစ်ပြီး  lipid nanoparticle dispersion mRNA အသုံးပြုထားပါတယ်။ စမ်းသပ်မှုအဆင့် (၁) (Phase I) မှာရှိနေပြီး စမ်းသပ်မှုအဆင့် (၂) (Phase II) ကို ၂၀၂၁ နွေရာသီတွင် အပြီးသတ်နိုင်မယ်ဟုဆိုပါတယ်။

၆။ Covid-19/aAPC နှင့် LV-SMENP-DC

Shenzhen Geno-Immune Medical Institute (Shenzhen, China) မှဖော်ထားတာဖြစ်ပြီး

lentiviral (dendritic cells) vector အသုံးပြုထားပါတယ်။ စမ်းသပ်မှုအဆင့် (၁) (Phase I) မှာရှိနေတာဖြစ်ပြီး စမ်းသပ်မှု အားလုံးကို ၂၀၂၃ အတွင်း အပြီးသတ်နိုင်မယ်ဟုဆိုပါတယ်။

၇။ bacTRL-Spike

Symvivo Corporation (University of British, Columbia) မှဖော်ထားတာဖြစ်ပြီး DNA (bacterial medium) အသုံးပြုထားပါတယ်။ စမ်းသပ်မှုအဆင့် (၁) (Phase I) မှာရှိနေပြီး စမ်းသပ်မှု အားလုံးကို ၂၀၂၁ ဒီဇင်ဘာတွင် အပြီးသတ်နိုင်မယ်ဟုဆိုပါတယ်။

***

ကာကွယ်ဆေးဖော်တဲ့နေရာမှာ ပုံမှန်အားဖြင့် အဆင့် (၆)ဆင့် ရှိတယ်လို့သိရပါတယ်။ ပထမအဆင့်က ကာကွယ်ဆေး ဘယ်လို ဖော်စပ်မယ်၊ ဘယ်လို ဒီဇိုင်းဆွဲမယ်ဆိုတဲ့အဆင့်။ 

ဒုတိယမှာတော့ ဖော်စပ်ထားတဲ့ ကာကွယ်ဆေးက အဆင်ပြေမပြေ တရိစ္ဆာန်တွေနဲ့ စမ်းသပ်တဲ့ အဆင့် ဖြစ်ပြီး တတိယအနေနှင့် Clinical trials ဟုခေါ်တဲ့ လူတွေနှင့် စမ်းသပ်တဲ့အဆင့်ပါ။ 

ဒီနေရာမှာ phase I မှ III ထိရှိပါတယ်။ Clinical trials စမ်းသပ်မှုအဆင့် (Phase) (၁ နှင့် ၂) အောင်မြင်သွားရင် စမ်းသပ်မှု အဆင့် (၃) ဆက်လက် စမ်းသပ်ရမယ်ဖြစ်ပြီး၊ နောက်ဆုံး အဆင့်မှာတော့ FDA/EMA/ATGA များမှ ခွင့်ပြုချက် ရယူပြီးရင် အသုံးပြုလို့ရနေပြီဖြစ်တယ်။ 

***

အပေါ်က နံပါတ် (၁-၇) ဟာ Phase I-II (အဆင့်အားလုံး၏ ၄ နှင့် ၅ ဆင့်) မှာရှိနေတဲ့ Covid-19 ကာကွယ်ဆေး တွေပဲဖြစ်ပါတယ်။

မကြာခင် Covid-19 ကာကွယ်ဆေး (ကုသဆေး) အမှန်တကယ် ထွက်ပေါ်လာမယ်လို့ မျှော်လင့်ရင်း ပျော်နေမိပါတယ်။

***

ကူးကား။

၁။ Le, Tung Thanh, et al. "The COVID-19 vaccine development landscape." Nat Rev Drug Discov (2020).

၂။ Liu, Angus. "China's CanSino Bio advances COVID-19 vaccine into phase 2 on preliminary safety data". FiercePharma (2020).

၃။ NHI, Primary Menu. "Recent advancements in COVID-19 treatment regimes, research and development in global and Indian Scenario." (2020).

၄။ News-International Vaccine Institute. "IVI, INOVIO, and KNIH to partner with CEPI in a Phase I/II clinical trial of INOVIO's COVID-19 DNA vaccine in South Korea"(April 2020).

၅။ Trial Site News. "University of Oxford commences clinical trial for vaccine candidate (ChAdOx1 nCoV-19) Targeting COVID-19" (13 April 2020).

၆။ Wang, Chunyan, et al. "A human monoclonal 1 antibody blocking SARS-CoV-2 infection." Biorxiv (2020).

၇။  https://clinicaltrials.gov/

Read More

Fear Not, Sneer Not: Being a Christian During COVID-19 Pandemic

Let me share you how to live and react in this COVID-19 situation based on the fact that I read once.

It wasn't COVID-19 but the bubonic plague, a much more deadly disease. And years passed before anyone knew what caused it. That was August 1527, the plague emerged to Wittenberg, the town where the famous professor and a reformer of sixteenth century Martin Luther was lived. And where he had nailed his 95 theses to the castle church. 

The University of Wittenberg was closed. Everyone who could get out of the town was getting out. Luther was also ordered to move to an unaffected town even by his biggest supporter, the Elector of Saxony, John the Steadfast. Luther refused to leave. Instead, he chose to take risks to care for patients and dying people along with his pregnant wife Katharina and turned his house into a temporary hospital. 

He’s being besieged, wanted him to make a statement, and Luther sent out an open letter to Rev. Dr. John Hess. The title is often translated as "Is it possible for someone to escape a deadly plague" or " whether one may flee from a deadly plague?" 

His letter was found in Luther’s Works, Volume 43 p. 132, as “Whether one may flee from a Deadly Plague,” Luther writes:

“𝘐 𝘴𝘩𝘢𝘭𝘭 𝘢𝘴𝘬 𝘎𝘰𝘥 𝘮𝘦𝘳𝘤𝘪𝘧𝘶𝘭𝘭𝘺 𝘵𝘰 𝘱𝘳𝘰𝘵𝘦𝘤𝘵 𝘶𝘴. 𝘛𝘩𝘦𝘯 𝘐 𝘴𝘩𝘢𝘭𝘭 𝘧𝘶𝘮𝘪𝘨𝘢𝘵𝘦, 𝘩𝘦𝘭𝘱 𝘱𝘶𝘳𝘪𝘧𝘺 𝘵𝘩𝘦 𝘢𝘪𝘳, 𝘢𝘥𝘮𝘪𝘯𝘪𝘴𝘵𝘦𝘳 𝘮𝘦𝘥𝘪𝘤𝘪𝘯𝘦 𝘢𝘯𝘥 𝘵𝘢𝘬𝘦 𝘪𝘵. 𝘐 𝘴𝘩𝘢𝘭𝘭 𝘢𝘷𝘰𝘪𝘥 𝘱𝘭𝘢𝘤𝘦𝘴 𝘢𝘯𝘥 𝘱𝘦𝘳𝘴𝘰𝘯𝘴 𝘸𝘩𝘦𝘳𝘦 𝘮𝘺 𝘱𝘳𝘦𝘴𝘦𝘯𝘤𝘦 𝘪𝘴 𝘯𝘰𝘵 𝘯𝘦𝘦𝘥𝘦𝘥 𝘪𝘯 𝘰𝘳𝘥𝘦𝘳 𝘯𝘰𝘵 𝘵𝘰 𝘣𝘦𝘤𝘰𝘮𝘦 𝘤𝘰𝘯𝘵𝘢𝘮𝘪𝘯𝘢𝘵𝘦𝘥 𝘢𝘯𝘥 𝘵𝘩𝘶𝘴 𝘱𝘦𝘳𝘤𝘩𝘢𝘯𝘤𝘦 𝘪𝘯𝘧𝘭𝘪𝘤𝘵 𝘢𝘯𝘥 𝘱𝘰𝘭𝘭𝘶𝘵𝘦 𝘰𝘵𝘩𝘦𝘳𝘴 𝘢𝘯𝘥 𝘴𝘰 𝘤𝘢𝘶𝘴𝘦 𝘵𝘩𝘦𝘪𝘳 𝘥𝘦𝘢𝘵𝘩 𝘢𝘴 𝘢 𝘳𝘦𝘴𝘶𝘭𝘵 𝘰𝘧 𝘮𝘺 𝘯𝘦𝘨𝘭𝘪𝘨𝘦𝘯𝘤𝘦. 𝘐𝘧 𝘎𝘰𝘥 𝘴𝘩𝘰𝘶𝘭𝘥 𝘸𝘪𝘴𝘩 𝘵𝘰 𝘵𝘢𝘬𝘦 𝘮𝘦, 𝘩𝘦 𝘸𝘪𝘭𝘭 𝘴𝘶𝘳𝘦𝘭𝘺 𝘧𝘪𝘯𝘥 𝘮𝘦 𝘢𝘯𝘥 𝘐 𝘩𝘢𝘷𝘦 𝘥𝘰𝘯𝘦 𝘸𝘩𝘢𝘵 𝘩𝘦 𝘩𝘢𝘴 𝘦𝘹𝘱𝘦𝘤𝘵𝘦𝘥 𝘰𝘧 𝘮𝘦 𝘢𝘯𝘥 𝘴𝘰 𝘐 𝘢𝘮 𝘯𝘰𝘵 𝘳𝘦𝘴𝘱𝘰𝘯𝘴𝘪𝘣𝘭𝘦 𝘧𝘰𝘳 𝘦𝘪𝘵𝘩𝘦𝘳 𝘮𝘺 𝘰𝘸𝘯 𝘥𝘦𝘢𝘵𝘩 𝘰𝘳 𝘵𝘩𝘦 𝘥𝘦𝘢𝘵𝘩 𝘰𝘧 𝘰𝘵𝘩𝘦𝘳𝘴. 𝘐𝘧 𝘮𝘺 𝘯𝘦𝘪𝘨𝘩𝘣𝘰𝘳 𝘯𝘦𝘦𝘥𝘴 𝘮𝘦 𝘩𝘰𝘸𝘦𝘷𝘦𝘳 𝘐 𝘴𝘩𝘢𝘭𝘭 𝘯𝘰𝘵 𝘢𝘷𝘰𝘪𝘥 𝘱𝘭𝘢𝘤𝘦 𝘰𝘳 𝘱𝘦𝘳𝘴𝘰𝘯 𝘣𝘶𝘵 𝘸𝘪𝘭𝘭 𝘨𝘰 𝘧𝘳𝘦𝘦𝘭𝘺 𝘢𝘴 𝘴𝘵𝘢𝘵𝘦𝘥 𝘢𝘣𝘰𝘷𝘦. 𝘚𝘦𝘦 𝘵𝘩𝘪𝘴 𝘪𝘴 𝘴𝘶𝘤𝘩 𝘢 𝘎𝘰𝘥-𝘧𝘦𝘢𝘳𝘪𝘯𝘨 𝘧𝘢𝘪𝘵𝘩 𝘣𝘦𝘤𝘢𝘶𝘴𝘦 𝘪𝘵 𝘪𝘴 𝘯𝘦𝘪𝘵𝘩𝘦𝘳 𝘣𝘳𝘢𝘴𝘩 𝘯𝘰 𝘧𝘰𝘰𝘭𝘩𝘢𝘳𝘥𝘺 𝘢𝘯𝘥 𝘥𝘰𝘦𝘴 𝘯𝘰𝘵 𝘵𝘦𝘮𝘱𝘵 𝘎𝘰𝘥.”

With the increase in COVID-19 cases, it's well to go back to what Luther said. To take reasonable precautionary measures and love neighbors. And to remember that it is more blessed to give than to receive.

Link of Luther’s letter online version is given below:

click here

Image: Martin Luther

Read More

𝗖𝗢𝗩𝗜𝗗-𝟭𝟵 𝗟𝘂𝗻𝗴𝗻𝗼 𝗮 𝗸𝗶𝗸𝗵𝗮𝘄𝗶 𝗺𝗮𝘄, 𝗮𝗵𝗶𝗵 𝗸𝗲𝗵 𝗸𝗼𝗶𝗽𝗮𝗻 𝗵𝗼𝗻𝗴 𝗽𝗶𝗮𝗻𝗴?

𝑨 𝑲𝒊𝒌𝒉𝒂𝒘𝒊 𝒅𝒊𝒏𝒈𝒊𝒏 𝒖𝒑𝒏𝒂:
Tulai pulnatna (COVID-19) tawh kisai, tu dongciang muhna tuamtuam anei ki om gige lai hi. Tua sungah hih lungno pen Sente in a khawi uh ahih keileh dat (chemical) tuamtuam abawlna lam pan un apiang hi ding hi ci-in a um pawlkhat ki om hi. Tua bangin a umte a dingin thu nih om hi. Khatna-ah: tua coronavirus (COVID-19) icih, SARS-CoV-2 pen Wuhan a om Lungno tawh kisai kattelna mun (Wuhan Institute of Virology) ah a om lungnote sungpan hong kipan lungno namkhat hi cih upna leh; a nihna ah, hih lungno pen Sente in nuntakna nei galvan (Bio Weapon) dinga tua lungno kattelna mun ah a khawina lam uh pan, sepkhialhna khat hangin, lawhcing lo in hi bangin hong ki zelh khia gawp hi ding hi cih upnate ahi hi.

Hih upnate a kipatkhiat cilna pen, January kha-a The Washington Times ah thului kigelh khat pan hong kipan ahi hi. Tua thului gelh pa pen, nainggangyi siam Bill Gertz hi aa, a thului sungah “𝘏𝘪𝘩 𝘊𝘖𝘝𝘐𝘋-19 𝘱𝘦𝘯 𝘚𝘦𝘯𝘵𝘦 𝘪𝘯 𝘨𝘢𝘭𝘷𝘢𝘯 𝘥𝘪𝘯𝘨𝘢 𝘭𝘶𝘯𝘨𝘯𝘰 𝘢 𝘬𝘩𝘢𝘸𝘪𝘯𝘢 𝘭𝘢𝘮𝘱𝘢𝘯 𝘢 𝘬𝘪𝘱𝘢𝘯 𝘩𝘪 𝘢𝘢, 𝘮𝘪𝘬𝘢𝘯𝘨𝘵𝘦 𝘵𝘩𝘶𝘬𝘢𝘯 𝘨𝘢𝘭𝘬𝘢𝘱𝘣𝘶 𝘭𝘶𝘪 𝘬𝘩𝘢𝘵 𝘻𝘰𝘯𝘨𝘩 𝘵𝘶𝘢 𝘭𝘶𝘯𝘨𝘯𝘰 𝘬𝘩𝘢𝘸𝘪𝘯𝘢 𝘵𝘢𝘸𝘩 𝘬𝘪𝘻𝘰𝘮 𝘥𝘪𝘯𝘨𝘪𝘯 𝘭𝘢𝘮𝘦𝘵 𝘩𝘶𝘢𝘪 𝘩𝘪.” Ci-in gelh hi. USA Today in March 22 ni a thusuahna sunguah, 𝘩𝘪𝘩 𝘵𝘩𝘶 𝘵𝘢𝘸𝘩 𝘬𝘪𝘴𝘢𝘪 𝘵𝘩𝘶𝘭𝘶𝘪 𝘨𝘦𝘭𝘩𝘱𝘢 𝘤𝘰𝘯𝘵𝘢𝘤𝘵 𝘪𝘯, 𝘵𝘶𝘢-𝘢 𝘵𝘩𝘶𝘭𝘶𝘪 𝘵𝘢𝘸𝘩 𝘬𝘪𝘴𝘢𝘪 𝘤𝘰𝘮𝘮𝘦𝘯𝘵 𝘩𝘰𝘯𝘨 𝘱𝘪𝘢𝘬 𝘯𝘢 𝘥𝘪𝘯𝘨 𝘬𝘢 𝘻𝘢𝘬𝘴𝘢𝘬 𝘯𝘪𝘭𝘰𝘩 𝘶𝘩 𝘩𝘢𝘯𝘨𝘪𝘯 𝘣𝘢𝘯𝘨𝘮𝘢𝘩 𝘩𝘰𝘯𝘨 𝘥𝘢𝘸𝘯𝘨𝘬𝘪𝘬 𝘭𝘰 𝘩𝘪, ci-in gelh uh hi. Tu in ahih leh tua thului The Washington Times pan ki phiat khiat sak kik khinta hi. Tua dung zui-in, Nainggangyi siam khat mah ahi Sen. Tom Cotton (R-AR) in zongh hih virus pen Lungno khawina/bawlna/kattelna tawh kizom ding hi ci-in Fox News ah gen ngei hi. New York Post ah Sente’ milip khantohna tawh kisai etcikna panmun ala Steven Mosher in zongh tua bangh mah cileuleu hi.

A tunga tawh kizawitawnin, Sente’ online media tuamtuam ah zongh ngaihsutna tuamtuam laang hi. The South China Morning Post ah February 20 ni hi bangin thusuak hi. “𝘞𝘶𝘩𝘢𝘯 𝘐𝘯𝘴𝘵𝘪𝘵𝘶𝘵𝘦 𝘰𝘧 𝘝𝘪𝘳𝘰𝘭𝘰𝘨𝘺 𝘢𝘩 𝘯𝘢 𝘴𝘦𝘮 𝘊𝘩𝘦𝘯 𝘘𝘶𝘢𝘯𝘫𝘪𝘢𝘰 𝘪𝘯 𝘢 𝘯𝘢𝘴𝘦𝘱𝘯𝘢 𝘷𝘶𝘢𝘩 𝘢 𝘮𝘢𝘬𝘢𝘪 𝘞𝘢𝘯𝘨 𝘠𝘢𝘯𝘺𝘪-𝘪𝘯, 𝘭𝘶𝘯𝘨𝘯𝘰𝘵𝘦 𝘴𝘦𝘢𝘧𝘰𝘰𝘥 𝘴𝘢𝘪𝘵𝘦 𝘢𝘩 𝘻𝘶𝘢𝘬 𝘴𝘪𝘮𝘪𝘯, 𝘵𝘶𝘢 𝘮𝘶𝘯 𝘱𝘢𝘯 𝘩𝘪𝘣𝘢𝘯𝘨 𝘵𝘩𝘶 (𝘵𝘶𝘭𝘢𝘪 𝘯𝘢𝘵𝘯𝘢) 𝘵𝘢𝘸𝘩 𝘢 𝘬𝘪𝘻𝘰𝘮𝘵𝘰 𝘩𝘪 𝘤𝘪-𝘪𝘯 𝘨𝘦𝘯, 𝘤𝘪𝘩 𝘵𝘩𝘶 𝘬𝘪𝘻𝘢-𝘢𝘩𝘪𝘩 𝘮𝘢𝘯𝘪𝘯, 𝘛𝘩𝘦 𝘚𝘰𝘶𝘵𝘩 𝘊𝘩𝘪𝘯𝘢 𝘔𝘰𝘳𝘯𝘪𝘯𝘨 𝘗𝘰𝘴𝘵 𝘱𝘢𝘯 𝘥𝘰𝘵𝘯𝘢 𝘬𝘢 𝘷𝘢𝘯𝘦𝘪𝘩 𝘶𝘩 𝘩𝘢𝘯𝘨𝘪𝘯, 𝘊𝘩𝘦𝘯 𝘪𝘯 𝘴𝘢𝘯𝘨 𝘵𝘩𝘦𝘪𝘭𝘰 𝘪𝘯 𝘩𝘦𝘩 𝘩𝘪.” Ci-in kigelh hi.

Hih a tunga teng pen tu a pulnatna lungno, a kikhawi dingin upna hi aa, naingnganyi siamte tung panin hong kipan ahih lam a tungah ih mu hi.

𝑨 𝑲𝒊𝒌𝒉𝒂𝒘𝒊 𝒉𝒊𝒍𝒐 𝒂𝒄𝒊 𝒑𝒂𝒘𝒍:
Hih lungno pen a kibawl tawm lungno ahih keileh chemical tuamtuam pan a, hong piang tawm lungno hilo in, a om ngiat, tabawah ngiat hi aci mi pawlkhat om leuleu hi.

The Washington Post tawh holimna-ah Professor Richard Ebrigh (Rutgers University, Chemical Biology) in, “𝘵𝘶𝘢 𝘭𝘶𝘯𝘨𝘯𝘰 (𝘷𝘪𝘳𝘶𝘴) 𝘪𝘪 𝘨𝘦𝘯𝘰𝘮𝘦 𝘭𝘦𝘩 𝘢 𝘴𝘶𝘯𝘨𝘢 𝘰𝘮𝘵𝘦 𝘬𝘢𝘵𝘵𝘦𝘭𝘯𝘢 𝘥𝘶𝘯𝘨 𝘻𝘶𝘪-𝘪𝘯, 𝘵𝘶𝘢 𝘭𝘶𝘯𝘨𝘯𝘰 𝘱𝘦𝘯 𝘢 𝘬𝘪𝘣𝘢𝘸𝘭𝘵𝘢𝘸𝘮 (𝘦𝘯𝘨𝘪𝘯𝘦𝘦𝘳𝘦𝘥) 𝘩𝘪 𝘥𝘪𝘯𝘨𝘪𝘯 𝘶𝘱 𝘵𝘩𝘦𝘪𝘩𝘯𝘢 𝘥𝘪𝘯𝘨 𝘰𝘮 𝘬𝘪𝘭𝘬𝘦𝘭𝘭𝘰 𝘩𝘪” ci hi. Tua mah bangin professor Gerald Keusch (Medicine and international health and associate director of Boston University’s National Emerging Infectious Diseases Laboratories) in zongh “𝘮𝘪𝘩𝘪𝘯𝘨𝘵𝘦’ 𝘣𝘢𝘸𝘭𝘵𝘢𝘸𝘮 𝘩𝘪𝘭𝘦𝘩 𝘵𝘶𝘢 𝘝𝘪𝘳𝘶𝘴 𝘪𝘪 𝘙𝘕𝘈 𝘴𝘦𝘲𝘶𝘦𝘯𝘤𝘦 𝘱𝘦𝘯 𝘢 𝘵𝘩𝘢𝘬 𝘩𝘪 𝘵𝘩𝘦𝘪𝘭𝘰 𝘩𝘪.” Ci-in Vox ah gen hi. Tua dung zui-in, nate’ thu lamsang pilna nei kantel pawl (Scientist/Researchers) te in hih Virus tawh kisai a kattelna masa uh kong post ngei hi (himun pan kisim thei ding: https://web.facebook.com/khaikokguite/posts/3334204956605964). Tua sungah zong mihingte’ bawltawm ding dan hitheilo ahihna kimu thei hi.

Science Daily in hih virus genome (gene: RNA) a ki sittelna tung tawnin mihing bawltawm hilo aa, a om ngiat Virus ahih na 96% muanhuai ahih manin, mihing bawltawm ahih keileh Sente’ khawi hi cih tawh kisai thusuah khat peuhpeuh sang nawnlo ahihna thu gelh hi. Leitungah nate’ thu tawh kisai thumaan thutak kat-telna-ah a minthang mahmah ahi Nature Research Journal (IF 43.070) ah zong, hih virus pen ganhing sungah (gentehna: Baak, Kala-oh) a omngiat ahih lam na suah hi. Tua mah bangin, The Lancet ah zongh hih natna aneite’ tung lianpan a lungno lakhia ngiatin kattelna-a kibawlna dung zui-in, hih virus pen Baak tung pan hong kilawh hi ding cih uphuai mahmah ahihna thu kigelh hi.

Hih muhna tawh a kinai mahmah, muhna tuamtuam Science tawh kisai Research Journal tuamtuamte ah mipilte in a suah khiat uh a vum avai-in sim theih ding om khinta hi. Tua muh khiatnate mah bulphuh in hih lungno thahna ding zatui a kibawl bawl ahi hi.

𝑲𝒐𝒊 𝒉𝒊𝒛𝒂𝒘 𝒅𝒊𝒏𝒈?
Tua ahih leh koizaw maan/dik ding? Sente in hih lungno a kawi uh mah hi ding maw? Ahih keileh, hih lungno pen ganhing tung pan hong kilawh hi ding?

Sente’ khawi hiding cih upna pen Naingganyi siamte upmawhna hi aa, kattelna kihello hi. A diakin USA leh Chinate pen Ak le Gul a bangh uh ahi hi. Ki kihtalo, kilaulo tuak uh thamlo in, tua zah pi-in zong ki awlmawh khollo tuak uh hi. Tua kawmkal ah Sente’ kiang panin hih natna hong kipat ciangin, USA lam aa nainggangyi siamte in a tuamtuam a upmawh uh zong ahi thei ding mah ahi hi. Thamloh in, Wuhan Institute of Virology a kici, amuanhuai mahmah lungno tawh kisai kattelna pen Wuhan ah 2018 kum a kihong hi-in, tulai natna Wuhan pan hong kipat citciat ciang upmawh theih ding tak khat hong suak hi. Thamloh in, Sente’ social media aa, thuleeng pawlkhat akhahte in zongh a kikhawi hi ding cihlam in lai gelh uh hi. Ahi zong, tuate a tamzaw pen Hong Kong lam leh Taiwan lampan hi uh aa, Mainland China a kici, PR China, ci-in Communism a bulphut-te tawh a kilemlote pawl hituak pha deuh hi.

Naingngangyi siamte in Sente' khawi hi a cih laitak uh, tua lungno (Virus) ngiat kattelna abawl mipilte in ahih leh a tunga upmawhna thu leh tua lungno kisai sa hiaulo uh hi. 1980’ kiim pekin hih Coronavirus te ganhing sungah a om ahih lam mipilte in a kantel khinta uh hi aa, tua virus te Mutation a kici DNA/RNA replication ahi ding bangin apian loh tak ciangin ganhing tung pan tua Mutated gene te mihingte’ tungah hong lut thei ahih na zong a kikipsak khin ahi hi.

𝑩𝒂𝒏𝒈𝒃𝒂𝒏𝒈 𝒂𝒉𝒊 𝒛𝒐𝒏𝒈𝒊𝒏;
Bangbang ahi zongin, tu in ahih leh USA Today, Vox leh Thuthang minthang tuamtuamte in, Sente’ lungno khawi hi, cih tawh kisai pen thumaanlo, zuau thu hi ci-in, tangko kik-kik ta uh hi. Mipilte’ katkhiatna mah in na zozaw phot suak hi. Tua-ahih manin, bangbang hita leh, hih virus tawh kisai pen 𝗖𝗵𝗶𝗻𝗮 𝗠𝗮𝗱𝗲, ahih keileh 𝗠𝗮𝗱𝗲 𝗶𝗻 𝗖𝗵𝗶𝗻𝗮 cih peuh bang peuh mawk ciakciak ding leh Sente peuh mawhsak in muhdah ding hilo hi. Mawhsakna in bang mah phattuamna piangsak ngeilo hi. Amau kiang pan hih natna a kipat sese pen amau a kamsia hi aa, eikiang pan hong kipat loh pen ih lungdam ding hizaw hi.

Bangbang hita leh hih natna in eite zongh hong huzap khinta suak ahih manin, a hithei tawpin kidawmin, kikep ding a thupi pen hong hizaw ta hi.

Etkak:
1. Nature, Volume 579, Issue 3
2. Nature Medicine, Volume 26, Issue 3
3. The Lancet, Volume 395, Issue 10224
4. USA Today, March 22, 2020
5. Vox, March 12, 2020
6. The South China Morning Post, February 20, 2020

Read More

Primer Premier 6.0 PCR primer designer full activated free download

𝖋𝖗𝖊𝖊 𝖉𝖔𝖜𝖓𝖑𝖔𝖆𝖉

Gene တွေဖျက်၊ ညှပ်၊ ကပ် ခြင်းဆိုင်ရာ သုတေသနနယ်ပယ်ထဲရောက်နေတဲ့ ချစ်သူငယ်ချင်းများနှင့် ဒီနယ်ပယ်ထဲဝင်ရောက် သုတေသနလုပ်ဖို့ ရည်ရွယ်နေတဲ့သူတွေအတွက် လိုအပ်တဲ့ ဆော့ဖ်ဝလ်တစ်ခု အခမဲ့မျှဝေချင်ပါတယ်။ မျှဝေချင်တဲ့ဆော့ဖ်ဝလ်လေးကတော့ Primer Premier 6.0 ဖြစ်ပြီး primer ဆောက်ဖို့ သီးသန့် ဆော့ဖ်ဝလ်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။

သူငယ်ချင်းတို့ သိနေပြီးအတိုင်းပဲ Primer ဆောက်လို့ရတဲ့ဆော့ဖ်ဝလ်ဆို အမျိုးမျိုးရှိပါတယ်။ ဥပမာ Molecular ဆိုင်ရာ တူးလ်းတွေဖြစ်တဲ့ DNAMAN, DNA STAR, OLIGO 7, VECTOR NTI စသဖြင့်ပေါ့။ ဒါပါမကဘူး လိုင်းပေါ်မှာလည်း ဆောက်လို့ရပါတယ်။ Primer-Blast NCBI ဆို တော်တော်လေးကောင်းပါတယ်။

ဒါပေမယ့် တစ်ခါတစ်လေ ရှုပ်တဲ့အချိန်တွေရှိတတ်တယ်။

Primer-Blast NCBI ဆိုရင် လိုင်းပါမှရတာရယ်, လိုင်းရှိပေမယ့် Internet မကောင်းရင် သိပ်အဆင်မပြေဖြစ်တတ်တယ်။ စောစောက ပြောထားတဲ့ ဆော့ဖ်ဝလ် ၅ ခုလည်းပဲ အရမ်းကောင်းပါတယ်။ ကျနော်ဆို Oligo 7 နှင့် Vector NTI အရမ်းကြိုက်တယ်။ သူ့မှာ functions တွေအများကြီးပါနေတော့ Enzyme restriction site ရှာဖို့, protein sequence analysis လုပ်ဖို့, alignment လုပ်ဖို့, probes လုပ်ဖို့ (siRNA/molecular beacon), vector ဆောက်ဖို့ စသဖြင့် analysis အမျိုးမျိုး ဆောင်ရွက်ဖို့အတွက်ဆို အရမ်းမိုက်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့်၊

တစ်ခါတစ်လေ primer ဆောက်တဲ့အချိန်မှာ ရိုးရိုးရှင်းရှင်းလေးနဲ့ သီးသန့် primer ဆောက်တဲ့ ဆော့ဖ်ဝလ်တွေသုံးရင် ပိုအဆင်ပြေမြန်ဆန်တတ်တယ်။ ဒီလို သီးသန့်ဆော့ဝလ်မျိုး လိုအပ်သူတွေအတွက် အခုတင်ပေးတဲ့ဆော့ဖ်ဝလ်လေးဆို အရမ်းအဆင်ပြေပါတယ်။ မသုံးဖူးသေးရင် စမ်းသုံးစေချင်တယ်။

ဒီဆော့ဖ်ဝလ်က၊

၁။ သုံးရတာအရမ်းလွယ်ကူတယ်။ (ကြိုတင်လေ့လာစရာတောင်မလိုဘူး)

၂။ ရိုးရှင်းတယ်။

၃။ မြန်ဆန်တယ်။

၄။ False priming ရှောင်ပေးတယ်။ တကယ်လို့ ရှောင်မရရင် false priming ဖြစ်နေတဲ့နေရာ အတိအကျ ပြပေးတယ်။ ဆိုတော့ Mannual နည်းနဲ့ဖယ်လို့ရတယ်။

၃။ Cross homolog အလိုအလျှောက်ရှောင်ပေးတယ်။ Dimers, hairpins, တွေလည်း အလိုအလျှောက်ရှောင်ပေးတယ်။ (ရှောင်လို့မရတဲ့အခြအနေတွေကလွဲရင်)

၅။ Reverse နှင့် forward primers နှစ်စုံအအတွက် အလိုအလျှောက်ဆောက်ပေးတယ်။

၆။ Offline Blastလည်းအဆင်ပြေပြေလုပ်လို့ရတယ်။

၇။ Binding site ပြပေးတယ်။

၉။ Pre-designed primer တွေအလွယ်တကူ စစ်ဆေးပြီး ပြန်ပြင်လို့ရတယ်။

၁၀။ ကြိုက်တဲ့ primer ရွေးလို့ရအောင် ထွက်သမျှ primer product တွေအသေးစိပ်ပြပေးတယ်။

၁၁။ Mannual search အသုံးပြုကာ ကိုယ်လိုချင်တဲ့နေရာမှာ အတိအကျ primer ဆောက်လို့ရတယ်။

၁၂။ Cut/copy/paste functions အသုံးပြုပြီး Template sequence တည်းဖြတ်လို့ရတယ်။

ကြိုက်ရင်အောက်က link တစ်ချပ်ကလေးနှိပ်ကာ download ဆွဲယူနိုင်ပါတယ်။ File size က 51 MB ပဲရှိတာမို့ တစ်ချို့ Android Application တွေထက်တောင် file size သေးပါတယ်။ Install လုပ်နည်းပါထည့်ပေးထားပါတယ်။ Install မလုပ်ခင် Readme ဆိုတဲ့ file အရင်ဖတ်ထားပါ။ ဒါကတော့ evaluation version ကို lifetime activated ဖြစ်အောင် repack လုပ်ထားတာြဖစ်ပါတယ်။ Subscription နဲ့သုံးချင်ရင် Premierbiosoft သို့ဝင်ရောက်လေ့လာပါ။

Download link:

https://dl.orangedox.com/primer-repack-khaikok

ပျှော်ရွှင်စရာ ခရစ်စမတ်ကာလမှာ အားလုံးပဲ ရွှင်လန်းချမ်းမြေ့ခြင်းများ ပိုင်ဆိုင်ကြပါစေ။

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

Read More

A Kipawk-khalo Salpha aka John Harper

"Gupngah kitelcianna na neikhin hia?"

Tui sungah a tum theilo ding zah dongin a ki ngaihsun, a muanhuai na leh ahoihna hangin a minthang vangvang Titanic tembawpi, tuikhalpi tawh kisukha in Atlantic tuipi sungah a tumsuk diaidiai hun, April 15, 1912 kum zingsang nai 2:40 kiimpawl in sihna leh nuntakna kikaal ah a om mi 2000 valte lak ah mi khat va kileh kawikawi-in a phakzawh zahzah kiangah Gupkhiatna thu a genpihna kammal ahi hi.

Tua mipa ahih leh kua mah in phawkin kinei khalo hi. Tua hun laitakin mi a tamzawte in a thugen ngaih dingin zong a tuatkhak manlo uh hi aa, tua mah bangin tuni dong ciang mah amah kinawl khin gige lai hi. Hollywood te in zongh hi mipa phawk dingin ngaihsunlo uh hi. Titanic thu tawh kisai Movie tampi a om khit hangin, tua mipa bulphuh in a kibawl Movie om nailo hi. Titanic tembawpi a kisiatna thu a kanciankik mipilte in zong tua mipa phawkin neikha lo uh hi. Ahi zongin, nasep hoih a sem tua mipa ahih leh a theikha sunsunte' lungtang sungpan ki lakhia kik thei nawnlo hi.

Tua mipa pen, Pasian nasem John Harper hi-in,
ta numei khat a neih khit ciangin a zi-in a sihsan mikhat hi sawnsawn hi. A pian thak khit kum 17 a phak a kipan a tuahtuah na ah Pasian thu genin, lam kiim lam paam ah a kileh kawikawi mikhat hi aa, tua bangin kum 6 sungbang a kileh kawikawi khitciang Baptist Pioneer Mission, London ah Rev. E. A. Carter in samin, tua mun pan Pasianna' a tangzai zaw in septheihna hun angah ahi hi. Hunkhat ciang, pawlpi khat phuan in tua lai ah Pastor semin om hi.

Titanic tembawpi tungah kum 6 apha, Nana a kici a tanu (Annie Jessie Harper) leh a sanggamnu tawh Chicago lam zuanin Moody Church akici D.L. Moody' pawlpi ah Pasian thu tangko dingin apai uh ahi hi.

A tuanna uh Titanic tembawpi tuisungah tum ding kithawita ahih manin, kihuutna tuipuante kihawm ziahziah in, donghu gunkuang tungah mi a honhon in kinawn ziahziah hi. Harper in, a tanu leh a sanggamnu manlaang takin donghu gunkuang tungah kha hi. Tua laitakin amah zong, gunkuang tungah tuang pah nuam hileh a hithei ding ahi hi.​ Ahi zong,​ a tanu kiangah:

"Laukei o maw, Nana..​ Khatvei ciang kimukik ding ihi maw..."​

A cih khit ciangin,​ donghu gunkuang a ngah zolo mihonpite omna lam ah kileh in,​ gupkhiatna thu tangko kipan zen hi.

Kihuutna tuipuan tawh tuipi tungah kivaan deekdeekin cihna ding a omnawnlo sih ding maingat mi tampite kiangah tuaksuk in, i thupatna kammal ahi:

"gupngah kitelcianna na neikhin hia?"​
ci-in khat khitkhat dongh kawikawi hi.

"Gupngah na kitelcian naikei a leh tu mahmah
in Zeisu gumpa leh honpa in sang theilai hiteh. Zeisu gumpa leh honpa in sang lecin nuntak tawntung na ngah theilai hiteh" ci-in awng kawikawi hi.

Hi bangin a-awt kawikawi laitak mikhat in:
"kei, gupngah kitelcianna nei nai ke'ng!" ci-in dawng kik hi. Harper in manlang takin naih in:

"Lawm aw Zeisu in nang hong it hi. Na mawhna khempeuh hong maisak khin hi. Nuntaakna hong pia nuam hi. Tu mahmah in na lungsim kongkhak na hon in."​ A cih khitciang, a gal khat aa-a om, khuavot lua hangin a kitan leepleep mikhat vanaih phei-in, a silhlai a tuipuan suah khia in;

"kei sangin nang kisam zaw teh silh in," ci-in a silhsak khit a sawtlo in Harper tuisung ah tumsuk diaidiai hi.

Tui sungah tawmveipi a tumsuk khit ciang,​ khatvei hong laamto kik in, a nunung penpen lungdamna thu a genna, Christmas thu tomno khat tangko khia man lai hi.

Tua sungah,

"Zesu Khris eite' sih tangin a si dingin hong suak ahi hi. Ahi zongin tua hong suahna in hih tuipi sungah i tumsukna ding panin hong gumkhia lo kha ding hi. Hong gum khia kei mah ta leh, hih tuipi sungah tumsuk aa sihna sangin a lauhuai zaw tawntung sihna panin hong gum khia khinzo hi.​" ci kawmkawm in, tuipi sungah tumsuk diaidiai in, a nuntakna beita hi. Tua hun laitakin a piankum 39 pha pan aa,​ tuahsiatna hangin misi 1500 val sungah a kihel ahi hi.

Kum 4 khit ciangin, Titanic tuahsiatna sungpan a suakta kha sunte kimuh khopna masa kibawl hi. Tua mun ah, liamna baaina khit ah a suakta tangval khat in "​kei pen Harper kikhelsak mite' sungpan a nunung pen kahi ding hi," ci-in, a tunga ih gen Harper' gupkhiatna thu tangkonate leh tua hangin gupna-a ngahna thu khitui luang kekeuh kawmsa in teci pang kik hi. Hi tangvalpa mah bangin Titanic tuahsiatna sungpan a suakta kha mi dangte in zongh, John Harper in Sawltak 16:31 sung a husan tawp tawh kiko in awngawng hi, ci-in gen uh hi. Hi mipa tawh a kisu kha sunsunte in mangngilh thei nawnlo uh hi. Tua mah bangin tu dongin,​ Moody Church, Chicago ah a om John Harper Phawkna Innpi-in zongh ki mangngilh theilo Salpha khat ahihna hong phawksak hi.

Lungdambawl i cihcih Zeisu Khirs hong suak ni phawk-kikna ibawl zel hun hong tung kik ding hita hi. Harper' cih bang ngeei-in Zesu Khris hong suahna hangin nisim ih nuntakna sungah ih tuah khak haksat buainate pan hotkhiatna kingah pah lo kha dinga, ahi zongin, tuate tawh teh theih ahilo tawntung sihna panin hotkhiatna ngah in NUNTAK TAWNTUNGNA angah khin ihi hi (John 3:16).

Merry Christmas to you all!

🎄✨🎆🎉🎅🎄❄️🎅✨🎆✨🎊☃️

Etkak laibu:
Adams, M. (2012).​ The Titanic's Last Hero: A Startling True Story That Can Change Your Life Forever. Emerald House Group, Inc.

Read More

U Penglam and the Priest

U Penglam was so upset because of his past deeds. He decided to attend Sacrament and confess his sins.

He nervously walked to the confession area and mumbled to the priest.

"Priest, I'm sinful." Said U Penglam.

"Don't worry son. Just tell me what you have done and the Lord will forgive you." Replies the priest.

" l have a girlfriend but nothing serious ever happened between us. Last night, I visited her home, there was nobody except for her sister. We were alone and I slept with her." U Penglam confessed.

"That's bad son, but fortunately you realize your mistakes so the Lord can forgive you." The priest said.

"Last week, I went to my girlfriend's neighbor home to look for her, but nobody was there except for a girl named Lia Neino, so I slept with her."

"That's serious, boy," said the priest "but the Lord can still forgive you."

"Then, Priest, several days ago, I went to her uncle's home to look for her, but nobody was there except for her Auntie, and I slept with her too."

U Penglam suddenly realized that there was no response from the priest. He looked around and known that the priest was not there. He began searching.

"Priest... Priest... Where are you?"

He searched everywhere. Finally found him hiding under the table.

"Priest, why are you hiding here?"

U Penglam asked.

"Sorry son. Suddenly I noticed that there is nobody here except me."

Then, U Penglam said: "Don't be so sorry priest, I will not sleep with you."

LOL

Lessons (moral of the story):
"Repeat confessions on repeated immorality sins can result to be away from God."

Hiding under the table (istock image)

Read More